Nga: Agim Dalipi

“Koncepti i ngrohjes globale u krijua nga dhe për kinezët në mënyrë që prodhimi i SHBA të mos konkurojë.” Trump , 6 nëntor 2016 .

Kjo që pritej ndodhi: Trump mbajti fjalën për premtimin që kishte bërë gjatë fushatës elektorale për një tërheqje totale nga marrëveshja për klimën. Kjo erdhi pas një debati që praktikisht ndau më dysh edhe Shtëpinë e Bardhë, ku dhe e bija e Trump ishte kundër . Por pas debatit fitoi linja e konservatorëve të kryesuar nga Scott Pruitt, politikani që bëri karrierë në korporatat e naftës dhe u emërua nga Trump në krye të Agjensisë Mjedisore të SHBA (EPA) dhe nga Steve Bannon që e quajnë strategu i ultra të djathtës. Të humbur në këtë debat dolën Gary Cohn, ish drejtor ekzekutiv i Goldman Sachs që mban postin e kreut të ekspertëve ekonomikë në Shtëpinë e Bardhë dhe sekretari i shtetit Rex Tillerson i cili ka qënë drejtor në kolosin e naftës Exxon mobil (që ka përkrahur respektimin e marrëveshjes për klimën ). Edhe Elon Musk, numëri një i Tesla-s ka kërcënuar që do të dalë nga stafi presidencial që merret me ndryshimet klimatike. Po ashtu edhe një pjesë e mirë e botës së sipërmarrësve të mëdhej nga Wall Street te Silicon Valley, Apple e Microsoft, nuk e pranonin daljen nga marrëveshja përfshirë dhe gjigandët e naftës si Chevron e Bp.

Kështu, SHBA bëhet vendi i tretë nga gjithë shtetet e botës ( me Sirinë e Nikaraguan ) që nuk bëjnë pjesë nga marrëveshja historike e Parisit të përbërë nga 195 vende .
Trump deklaroi se : “ Marrëveshja e Parisit, negociuar nga Obama na imponon objektiva jo realistë për Shtetet e Bashkuara në reduktimin e emetimeve të gazeve serrë duke lënë shtete si Kina një lejekalimi për vite të tëra. Jam gati të rinegocioj për një marrëveshje të re. Nëse ja dalim do të jetë gjë e madhe, nëse jo përndryshe durim “.
Trump paraqiti njw arsyetim të mbushur me shifra, që tregon dhe natyrën e tij prej biznesmeni. Ai tha se :”termat e marrëveshjes së Parisit përbëjnë disavantazh ekonomik për SHBA. Tani është e qartë pse vendet e tjera kur firmosën ishin euforikë. Është një marrëveshje që ndëshkon Amerikën dhe pak ka të bëjë me klimën dhe shumë më tepër me avantazhet ekonomike që përfitojnë të tjerët nga SHBA”. Ai dha shembuj duke mbështetur idenë se kombet e tjera, në veçanti Kina, India por dhe Evropa “mund të vazhdojnë të ndërtojnë impiante me qymyr ndërsa ne nuk mund ta bëjmë këtë gjë “. Theksoi edhe se nëse SHBA do të vinin në jetë objektivat e marrëveshjes, ekonomia amerikane do të humbiste tre mijë miliardë dollarë nga prodhimi i brendshëm në dhjetëvjeçarin e ardhshëm dhe se qëllimi i tij ishte që rritja ekonomike të arrihej që vitin e ardhshëm në 3-4%.

Në njoftimin e tij ai u angazhua që SHBA nën administratën e tij do të jetë “vendi më i pastër dhe mjedisor në botë, do të kemi ajër më të pastër, ujë më të pastër, do të jemi ekologjistë por nuk do ti nxjerrim nga tregu ndërmarrjet tona “.
Por cili është shkaku i daljes së SHBA nga marrëveshja e Parisit që , midis të tjerave ka dhe një klauzolë që saktëson se dalja nga marrëveshja mund të bëhet jo më parë se 3 vjet nga vënia e saj në fuqi ( nëntor 2016). Për të gjithë është e qartë : sllogani i tij America first-Amerika e para , pra arësyetimi është i thjeshtë : nuk prekim mirëqënien e Amerikës . “American Dream”(Endrra Amerikane) nuk u ndërtua pa punë e pa energji. Eshtë meritë e popullit amerikan, por dhe e qeverive të tij. Këtë nuk e ve askush në diskutim.Niveli i lartë i jetesës u arrit me mund e sakrifica dhe u takon ta gëzojnë ata që e vendosën Amerikën në krye të shteteve të tjera. Por ky nivel, kërkon një sasi energjie shumë të madhe për të qëndruar atje ku është e akoma më tepër për t’u zhvilluar më tej, me ritmet me të cilat janë mësuar amerikanët.Boll të përmëndim se 1000 familje amerikane shfrytëzojnë energji, sa për 3200 familje europiane.Të mos harrojmë se Europa është edhe vetë e përparuar.Për të mos përmendur që mbi 2 miliardë njerëz në botë nuk kanë akses në energji elektrike .

Nga i vjen energjia Amerikës ? Në vend të parë ( sipas US Energy Generation-shkurt 2017) vjen nga gazi natyror e nafta me rreth 34% të prodhimit të energjisë elektrike , qymyri me rreth 30% , energjia bërthamore 20% dhe vetëm 15% energji e rinovueshme ( hidrocentrale , diellore , eolike etj..). Vlen për tu theksuar se 91% e qymyrit të nxjerrë shkon për prodhimin e enrgjisë elektrike . Një nga vendimet e para marrë nga administrata Trump ishte zhbllokimi i Keysonte Xl, naftësjellësi nga Kanadaja që do të transportojë 800 mijë fuçi në ditë në rafineritë e Teksasit e Luizianës në jug dhe të bllokuar nga administrata Obama për impaktin e madh mjedisor që shkaktonte në krahasim me përfitimet e pakta që do të ketë dhe numurin e vogël të të punësuarve . Po ashtu nga nxjerrja e naftës do të provokohej emetim i ndotjes gjë që e shtyu John Kerry-n të deklaronte atehere (2015) : “Po ta ndërtojmë do të minojë besueshmërinë tonë si udhëheqës në luftën kundër ndryshimeve klimatike “. Dhe tani jo vetëm që do të ndërtohet ai ( por do të ndërtohen edhe të tjerë )

Administrata e Trump-it ka deklaruar se do të hiqen limitet e emetimit të gazeve serrë të vendosura nga Obama me ligjin Clean Air Pakt , madje do ta abrogojë dhe atë ligj duke bërë të ekzaltohej J. Gerard, president i American Petroleum Institute: “Jemi të lumtur të konstatojmë se rruga e re e administratës e njeh rëndësinë e infrastrukturës energjetike “ nga që Trump deklaroi “Me mua merr fund lufta ndaj qymyrit e do ti vemë minatorët në punë “ paçka se qymyri është ndotësi më i madh i ajrit dhe Clean Air Pakt parashikonte reduktimin me 32% të ndotjes nga centralet me qymyr . Kjo për të rritur pavarësinë energjetike të Amerikës dhe për të krijuar mijra vende pune “të bëra tym” ( shprehje e tij ), nga agjenda e gjelbër e Obamës . Ndërsa për ambientalistët që e kanë kundërshtuar projektin , Trump , gjatë fushatës , disa ditë para zgjedhjes së tij deklaronte se “Ambientalistët kanë dalë jashtë kontrollit “.
Sa për energjinë e rinovueshme ka një histori edhe me presidentët e Ameriokës . Në 2010 Barack Obama vendosi të instaloheshin në Shtëpinë e Bardhë panele diellore dhe i vuri . Por nuk ishte ai i pari që bëri këtë gjë . Aty , ishin vendosur panele të tilla që më parë (1979- 32 panele ) nga presidenti Karter të cilat pas dy vjetësh u hoqën nga pasardhësi i tij R. Regan dhe u vendosën në një kafeteri të kolegjit Maine .

Të gjitha veprimet e Trump kanë në thelb slloganin e tij të ri : “Make America first Again- Ta bëjmë Amerikën përsëri të paren “ . Me këtë do të thotë se prioritet i tij do të jetë rritja e mirëqënies së qytetarëve edhe shtimi i vendeve të punë . Këtu , sipas filozofit dhe filologut amerikan Noam Çomski (Chomskey) dhe të tjerë e ka rrënjën politika proteksioniste , izolacioniste dhe antiglobalizmi i tij që e largojnë Amerikën nga një përvojë më se tridhjetë vjeçare . Këto janë vënë re që nga kërkesa që vendet e NATO-s të paguajnë më tepër gjë që vështirësoi marëdhëniet e tij me Merkel dhe drejtues e të tjerë evropianë ; nga sanksionet për industrinë e automobilëve që do të instalonin uzinat në Meksië kur SHBA me Ford , Crysler, Shevrolete e të tjerë gjigantë të prodhimit të automobilëve janë vendosur prej kohësh në Evropë ; nga “lufta e ftohtë” ekonomike me Kinën (dhe jo vetëm ) për ndalimin e eksporteve të saj në SHBA ndërsa në 2016 eksporti i SHBA në vendet e botës ishte 2.2 trilion dollarë në mallra dhe shërbime dhe vjen pas Kinës (1.3 miliardë njerëz ) dhe Bashkimit Evropian.

Vendimi i Trump për tërheqjen nga Marrëveshja e Parisit për klimën ka ngjallur si asnjëherë më parë një reagim në unison të të gjithë botës : “një gabim i madh” u deklarua nga Bashkimi Evropian e Kina në një deklaratë të përbashket; Putin tha :
“ Mund ta evitonte daljen nga marrëveshja “ ; Belgjika -“akt brutal kundër mjedisit” ; Vatikani u shpreh – “një katastrofë për planetin dhe një shembëël i keq për vendet e tjera” ; 28 shtete e shumë qytete amerikane kanë sfiduar Trump dhe kanë krijuar një lëvizjeje për të mbrojtur dhe vënë në jëtë marrëveshjen .
Merkel – “nuk do tja arrijë të ndalojë ne të gjithë që ndjehemi të detyruar të mbrojmë planetin “ e deri te presidenti i ri i Francës që perifrazoi slloganin e Trump-
“ Ta bëjmë planetin të madh përsëri”. Ndërsa nga politika jonë qeveritare e partiake nuk ka dalë ndonjë gjë e re pavarësisht se e kemi firmosur dhe ne Marrëveshjen e Parisit . Siç duket i kanë zënë ethet elektorale dhe nuk duan të prishen me mikun e madh .

Nga: Alisa Peçi

Bënça është një fshat i vogël, që shtrihet në jug të qytetit të Tepelenës , 6 km larg tij. Lumi i Bënçës rrjedh nga burime të ftohta në malet e Lekdushit dhe Progonatit, bashkohet me lumin e Vjosës në veri të qytetit të Tepelenës dhe derdhet në detin Adriatik.

As lugina e mrekullueshme e Bënçës, me kanione dhe një biodiversitet të pasur, nuk ka shpëtuar nga makutëria e disa njerëzve të cilët duan të ndërtojnë hidrocentrale (njësoj si në Valbonë). Në luginën e Bënçës janë parashikuar të ndërtohen 8 hidrocentrale, 2 prej të cilave kanë filluar punimet.

Grupimi “Të mbrojmë lumenjtë” zhvilloi në dt. 20.05.2017, një takim me komunitetin për të diskutuar mbi problematikat e dy HEC-eve që kanë filluar të ndërtohen në luginën e Bënçës.

Banorët u shprehën të shqetësuar ndaj ndikimit të HEC-eve në jetën e tyre ekonomike. Marrja e ujit të lumit për hidrocentrale, do të cënoj aktivitetin e tyre ekonomik që është i bazuar kryesisht në blegtori dhe në mbledhjen e bimëve medicinale.

Drejtori i Agjencisë Kombëtare të Bregdetit, z. Auron Tare, u shpreh se zhvillimin e fshatit Bënçë e sheh tek turizmi dhe jo tek hidrocentralet, pasi zona është mjaft aktraktive për turistët, me pasuri të shumta natyrore dhe kulturore. Hidrocentralet do të rrezikojnë kanionet e Nivicës të cilat janë monumente natyrore të mbrojtura me ligj, Tarracën Erozive të Bënçës etj.

Sipas drejtuesit të Bashkisë Tepelenë, z. Tërmet Peçi hidrocentralet janë një gangrenë, që do i detyrojnë banorët, fëmijët e tyre dhe brezat e ardhshëm të largohen nga vendi i tyre. Ai ka shprehur gjithmonë qëndrimin e tij në mbështetje të komunitetit kundra HEC-eve dhe do të vazhdoj t’a bëj një gjë të tillë.

Tahiri, një burrë i moshuar nga fshati Bënçë, u shpreh se nuk u ka mbetur gjë tjetër të bëjnë, vetëm të qëllojnë me gurë ndaj kompanisë së HEC-eve.

Grupimi “Të mbrojmë lumenjtë”, sugjeroi të ndiqet rruga ligjore duke ju drejtuar gjykatës, per të cilën banorët dakortësuan.

Ky aktivitet u zhvillua në kuadër të Programit ACHIEVE, zbatuar nga Milieukontakt Albania, EcoAlbania dhe LexFerenda, mbështetur nga REC Shqipwri dhe financuar nga Bashkimi Evropian në Shqipëri.

Përshtati: Alisa Peçi

Dita Botërore e Tokës festohet çdo vit më 22 prill, në mbarë botën, për të rritur ndërgjegjësimin e njerëzve rreth mbrojtjes së mjedisit si dhe për të demonstruar masat e mbrojtjes së mjedisit. Për herë të parë, Dita Botërore e Tokës u festua në vitin 1970 dhe më pas filloi të festohej çdo vit në nivel global, nga rreth 190 vende.

Në vitin 1969, një aktivist i paqes nga San Francisko, i quajtur John McConnell, propozoi një ditë për t’u bashkuar për sigurinë mjedisore. John McConnell zgjodhi për të festuar Ditën e Tokës, ekuinoksin e pranverës më 21 mars 1970, ndërsa Senatori i Shteteve të Bashkuara Gaylord Nelson përcaktoi datën 22 prill të vitit 1970, e cila u bë dita sinjifikuese e tokës në mbarë botën. Për themelimin e datës së festimit të ditës së Tokës më 22 Prill, Senatori i Shteteve të Bashkuara Gaylord Nelson u nderua me Çmimin Medalja Presidenciale e Lirisë. Në këtë mënyrë, data 22 prill 1970 është shënuar si përvjetori i lëvizjes moderne mjedisore.

Gjatë kremtimit të parë të ditës së tokës, miliona njerëz shfaqën interesin e tyre dhe morën pjesë në atë ngjarje. Në përgjithësi, festimi i Ditës së Tokës fillon me praktikën e zakonshme të plantacioneve të reja të pemëve në zonat e kërkuara në mbarë botën. Shumica e vendeve e festojnë gjatë gjithë javës me emrin Java e Tokës, për t’u përqëndruar në shumë çështje dhe aktivitete mjedisore.

Dita e Tokës në 22 Prill 1970 u krijua për të rritur ndërgjegjësimin e publikut për mbrojtjen e gjallesave si dhe trajtimin e çështjeve mjedisore para popullit. Një tragjedi e madhe mjedisore ishte derdhja masive e naftës në Santa Barbara të Kalifornisë në vitin 1969. Kjo tragjedi, inspiroi Gaylord Nelson drejt rritjes së ndërgjegjësimit publik për ndotjen e ajrit, ujit dhe tokës, si dhe zbatimin e masave për mbrojtjen e mjedisit.

Toka është i vetmi planet në Univers, ku ka jetë. Ndaj, është shumë e nevojshme të mirëmbahen pasuritë natyrore të tokës, për të vazhduar jetën në tokë. Njeriu, ka harruar të kujdeset për planetin që i dha jetën dhe i përdor burimet e tij në mënyrë të pamëshirshme.

Senatori amerikan Gaylord Nelson, themeloi Ditën e Tokës për t’i ndërgjegjësuar njerëzit për rritjen e përditshme të industrializimit, si dhe qëndrimin e pakujdesshëm të njerëzve që jetojnë në tokë. Hapi u mor nga ai për të promovuar idenë e ekuilibrit natyror midis njerëzve si dhe për t’i inkurajuar ata për respektimin e burimeve të planetit. Është shumë e nevojshme të kujdesemi për çështjet mjedisore për të qëndruar të shëndetshëm dhe të gjallë, pasi njerëzit kanë shfrytëzuar pa mëshirë burimet e jetës gjatë shekujve.

Një nga shembujt më të mëdhenj është shterimi i shtresës së ozonit që na pengon nga rrezet ultraviolet të diellit. Një tjetër problem i madh i mjedisit është shkatërrimi i lumenjve duke u përzier me materialet toksike industriale që çon në ngrohjen globale. Rritja e industrializimit, çon në shpyllëzimin që përfundimisht çon në rritjen e temperaturës së Tokës. Çdo gjë është duke u paketuar në qese plastike. Prodhimet e qeseve plastike po rriten dita ditës, të cilat sjellin dëme për mjedisin, pasi këto materiale janë të padegradueshme.

Këto janë disa nga rreziqet që mbarojnë jetën në tokë, të cilat mund të reduktohen duke ndërmarrë hapa të vegjël si mbjellja e pemëve të reja, duke penguar shpyllëzimin, duke kufizuar përdorimin e automjeteve për të reduktuar ndotjen e ajrit, duke rritur ruajtjen e energjisë përmes reduktimit të përdorimit të panevojshëm të energjisë elektrike. Hapa të tillë të vegjël bëhen një hap i madh nëse merren me kujdes nga njerëzit në mbarë botën.

Tematikat e Ditës së Tokës

Tema e Ditës Botërore të Tokës 2017 është ” Mjedisi dhe Klimas”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2016 ishte “Pemët për Tokën!”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2015 ishte “Bota e Mrekullueshme e Uji t ” dhe “Tokë e Pastër – Tokë e Gjelbër “.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2014 ishte “Qytetet e Gjelbra”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2013 ishte “Fytyra e Ndryshimeve Klimatike”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2012 ishte “Mobilizo Tokën”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2011 ishte “Pastro airin”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2010 ishte “Redukto”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2009 ishte “Si mund të lëvizni?”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2008 ishte “Pemë, Ju lutem”.
Tema e Ditës Botërore të Tokës 2007 ishte “Të jesh i sjellshëm me tokën – duke filluar nga kursimi i burimeve”.