Informimi dhe ndërgjegjësimi mbi programet mjedisore për dymbëdhjetë (12) sektorë të mjedisit dhe premtimet e tetë partive (politike, të kryera nga Kryetarët dhe kandidatët për deputet, Legjislatura 2021-2025 dhe 2017-2021 është qëllimi i regjistrit të premtimeve elektorale për mjedisin.
Këtu, të gjithë aktorët e interesuar mund të gjejnë premtime për sektorë kyç të mjedisit, kohën dhe vendin që janë bërë ato. Në vazhdimësi do bëhet një monitorim i vazhduar përgjatë katër vjeçarit (2021-2025) duke vlerësuar nëse premtimet e bëra janë realizuar ose jo; duke shpresuar që mjedisi të marrë vëmendjen dhe investimet e nevojshme.
PĂ«rsa i pĂ«rket programeve politike pĂ«r mjedisin, mund tĂ« shprehemi se kanĂ« njĂ« tĂ« tillĂ« gjashtĂ« nga tetĂ« partitĂ«: Partia Socialiste (PS), Partia Demokratike (PD), LĂ«vizja Socialiste pĂ«r Integrim (LSI) Partia Republikane (PR), Partia Social Demokrate (PSD), Partia DrejtĂ«si Integrim dhe Unitet (PDIU) dhe vetĂ«m katĂ«r prej tyre kanĂ« bĂ«rĂ« premtime pĂ«r fushat e mjedisit si vijon: Partia Socialiste – mbetjet dhe kanalizimet e ujĂ«rave tĂ« zeza, menaxhimi i ujit, biodiversiteti, hapĂ«sirat e gjelbĂ«rta, mbrojtja e mjedisit, ekonomia e gjelbĂ«r qarkulluese, energjia, turizĂ«m dhe agro-turizĂ«m, bujqĂ«si (nĂ«ntĂ« fusha). Partia Demokratike – ajri dhe menaxhimi i zhurmave, mbrojtja e mjedisit, ekonomia e gjelbĂ«r qarkulluese, kimikatet dhe mbrojtja e konsumatorit, energjia, ndryshimet klimatike, turizĂ«m dhe agro-turizĂ«m, bujqĂ«si (tetĂ« fusha). LĂ«vizja Socialiste pĂ«r Integrim – mbrojtja e mjedisit, kimikatet dhe mbrojtja e konsumatorit, energjia, bujqĂ«sia (katĂ«r fusha). Partia Social Demokrate – mbetjet dhe kanalizimet e ujĂ«rave tĂ« zeza, hapĂ«sirat e gjelbĂ«rta, mbrojtja e mjedisit, turizĂ«m dhe agro-turizĂ«m, bujqĂ«si (pesĂ« fusha).
Nisma për realizimin e këtij regjistri është mbështetur nga Fondacioni Westminister për Demokraci (WFD) dhe zhvilluar nga Organizata Milieukontakt Shqipëri, e cila ka shfrytëzuar platformat zyrtare të partive politike si dhe komunikuar zyrtarisht me to, duke u konsultuar rreth programeve politike. Konsultimet e nevojshme janë bërë edhe me mediat e grupet e interesit.
CilĂ«sia shumĂ« e dobĂ«t e ajrit Ă«shtĂ« njĂ« nga problemet mĂ« tĂ« mĂ«dha me tĂ« cilat pĂ«rballen vendet nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor. Ndotja e ajrit dhe pandemia COVID-19 kanĂ« kontribuar nĂ« rritje tĂ« vdekshmĂ«risĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rajon. Fushata “Ballkan i Bashkuar pĂ«r AjĂ«r tĂ« PastĂ«r” u bĂ«n thirrje institucioneve kompetente nĂ« vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor dhe qytetarĂ«ve tĂ« tyre, qĂ« tĂ« ndĂ«rmarrin veprime tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta qĂ« do tĂ« ndihmojnĂ« nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e cilĂ«sisĂ« sĂ« ajrit dhe uljen e shkallĂ«s sĂ« vdekshmĂ«risĂ« qĂ« lidhet me COVID-19.
Grimcat e ngurta (PM) dhe SARS-CoV-2 ushtrojnë një ndikim negativ në të njëjtat qeliza dhe përbërës të qelizave, prandaj personat e infektuar, të ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit, zhvillojnë simptoma më të rënda që lidhen me frymëmarrjen si pasoj e pranisë së SARS-CoV-2. Kjo shkakton forma më të rënda të COVID-19, si dhe një numër më të lartë vdekjesh.
Ekspozimi afatgjatë ndaj emetimeve të tymrave të dëmshme rrit rrezikun e prekjes nga sëmundje akute dhe kronike, kryesisht ato që prekin sistemin respirator. Si rezultat i funksionit të tij të cunguar, infeksionet priren të kenë një ndikim më të madh, përfshirë atë të shkaktuar nga koronavirusi (SARS-CoV-2).
Numri i provave dhe studimeve shkencore mbi korrelacionin midis ndotjes së ajrit dhe COVID-19 po rritet, por kanë ende disa kufizime që duhet të merren parasysh, veçanërisht fakti që nuk është kryer asnjë studim specifik në lidhje me Rajonin e Ballkanit Perëndimor. Ne kemi nevojë për studime mjedisore dhe epidemiologjike mbi lidhjet midis ndotjes së ajrit dhe COVID-19 në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Ato duhet të planifikohen dhe të implementohen me saktësi, në mënyrë që të përftojmë konkluzione dhe rekomandime adekuate për masat që duhen ndërmarrë.
Studimet e deritanishme tregojnĂ« se ndotja e ajrit shkakton rritje tĂ« numrit tĂ« vdekjeve tek peronat e prekur nga COVID-19 – me 15% nĂ« nivel global, dhe me 19% nĂ« EuropĂ«. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« re se njĂ« rritje prej 1 mikrogram pĂ«r metĂ«r kub nĂ« pĂ«rqendrimin e grimcave tĂ« ngurta, gjithashtu rrit vdekshmĂ«rinĂ« e COVID-19 me 11%.
Brishtësia e sistemeve të kujdesit shëndetësor në vendet e Ballkanit Perëndimor bëhet edhe më e dukshme kur problemit të ndotjes së ajrit i shtohet dhe pandemia e COVID-19. Në spitalet e të gjithë rajonit, disponueshmëria e respiratorëve dhe e shtretërve spitalorë është e papërshtatshme, dhe për vite me radhë jemi përballur me problemin e migrimit të punonjësve të kujdesit shëndetësor dhe numrit të mangët të stafit që punon në njësitë e kujdesit intensiv.
Me fushatĂ«n e “Ballkani i Bashkuar pĂ«r AjĂ«r tĂ« PastĂ«r”, ne kĂ«rkojmĂ« qĂ« vendimmarrĂ«sit tĂ« rrisin nivelin e pjesĂ«marrjes sĂ« pĂ«rfaqĂ«suesve tĂ« sektorit tĂ« kujdesit shĂ«ndetĂ«sor nĂ« proceset e vendimmarrjes, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« sigurojnĂ« integrimin nĂ« kohĂ« tĂ« masave tĂ« kujdesit shĂ«ndetĂ«sor nĂ« politikat qĂ« fokusohen nĂ« mbrojtjen e mjedisit. PĂ«rveç kĂ«saj, Ă«shtĂ« e nevojshme tĂ« pĂ«rmirĂ«sohet efikasiteti i zbatimit tĂ« ligjit dhe vendimmarrjes nĂ« fushĂ«n e mbrojtjes sĂ« mjedisit, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« ketĂ« pĂ«rfitime mĂ« tĂ« mĂ«dha shĂ«ndetĂ«sore dhe ekonomike pĂ«r tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t.
Ne besojmë se është e nevojshme të integrohen masat për përmirësimin e cilësisë së ajrit në politikat publike dhe planet e ndihmës për COVID-19, në përputhje me angazhimet e marra përsipër në kuadër të Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor, i cili u miratua nga të gjitha shtetet.
Për më shumë informacion mbi fushatën, mund të kontaktoni:
Kledisa Çela, Kordinatore Projektesh
Instituti për Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit
Njoftim pĂ«r shtyp – Nisma Rajonale “Pema e MiqĂ«sisĂ«” nĂ« TiranĂ« dhe kryeqytetet e tjera rajonale.
TiranĂ«, 30 Tetor 2020 – Instituti pĂ«r Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit i Ă«shtĂ« bashkuar nismĂ«s Rajonale “Pema e MiqĂ«sisĂ«” tĂ« mbĂ«shtetur nga Fondi Evropian pĂ«r Ballkanin (European Fund for the Balkans (EFB)). Nisma “Pema e MiqĂ«sisĂ«” konsiston nĂ« mbjelljen e 400 pemĂ«ve nĂ« tĂ« gjitha kryeqytetet e rajonit.
Ideja e realizimit të kësaj nisme është kompensimi i emetimeve të CO 2 të çliruara në atmosferë për shkak të transportit ajror pergjate vitit 2019. Qëllimi i nismës është të provojë se, duke marrë përgjegjësi individuale, mund të bëhet një ndryshim në nivelin lokal dhe rajonal. Mbjellja e pemëve u realizua ne të njëjtën kohë (30 Tetor) në Beograd, Shkup, Prishtinë, Tiranë, Podgoricë dhe Sarajevë. Në bashkëpunim me Bashkinë Tiranë, Agjencinë e Parqeve dhe Rekreacionit dhe me pjesëmarrjen e vullnetarëve u realizua mbjellja e 60 pemëve në Parkun e Madh të Liqenit të Tiranës.
“Ky aktivitet ka pĂ«r qĂ«llim kryesisht rritjen e ndĂ«rgjegjĂ«simit tĂ« qytetarĂ«ve nĂ« rajon nĂ« lidhje me pasojat e veprimeve tĂ« tyre individuale nĂ« ndotjen e mjedisit. PĂ«r shkak tĂ« gjendja aktuale nĂ« tĂ« cilĂ«n ndodhen vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor si rezultat i pandemisĂ« Covid-19 ka ndikuar nĂ« pĂ«rfshirjen e njĂ« numri mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« qytetarĂ«ve nĂ« aktivitet, ndyshe nga ç’ishte parashikuar pĂ«rgjatĂ« planifikimit, por mesazhi kryesor qĂ«ndron i njĂ«jtĂ«.
OrganizatorĂ«t kanĂ« vendosur tĂ« ndĂ«rmarrin kĂ«tĂ« nismĂ« pĂ«r tĂ« rritur gjithashtu ndĂ«rgjegjĂ«simin pĂ«r ndotjen e lartĂ« tĂ« ajrit nĂ« vendet e rajonit: “Vitin e kaluar, kryeqytetet nĂ« rajon u renditen nĂ« listat e qyteteve mĂ« tĂ« ndotura nĂ« botĂ« dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« ndĂ«rmerren hapa tĂ« pĂ«rbashkĂ«t dhe konkretĂ« pĂ«r tĂ« parandaluar qĂ« kjo gjĂ«ndje tĂ« vazhdojĂ«. Mbjellja e pemĂ«ve Ă«shtĂ« njĂ« nga kontributet me mĂ« rĂ«ndĂ«si nĂ« kĂ«tĂ« drejtim ”
Rëndësi të vecantë në realizimin e nismës “Pema e Miqësisë” ka pasur dhe bashkëpunimi midis organizatave lokale në 6 kryeqytet e rajonit të cilat iu bashkuan kësaj nisme: For Clean and Pretty Sarajevo nga Sarajeva, Instituti për Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit nga Tirana, Sbunker nga Prishtina, Skopje Smog Alarm, Air Care dhe Treebank nga Skopja, OZON nga Podgorica, Right to the City, The Forest Sings dhe Streets for Cyclists nga Beogradi
Qendra "Grupimi Ekolevizja" 