Cilësia shumë e dobët e ajrit është një nga problemet më të mëdha me të cilat përballen vendet në Ballkanin Perëndimor. Ndotja e ajrit dhe pandemia COVID-19 kanë kontribuar në rritje të vdekshmërisë në këtë rajon. Fushata “Ballkan i Bashkuar për Ajër të Pastër” u bën thirrje institucioneve kompetente në vendet e Ballkanit Perëndimor dhe qytetarëve të tyre, që të ndërmarrin veprime të përbashkëta që do të ndihmojnë në përmirësimin e cilësisë së ajrit dhe uljen e shkallës së vdekshmërisë që lidhet me COVID-19.

Grimcat e ngurta (PM) dhe SARS-CoV-2 ushtrojnë një ndikim negativ në të njëjtat qeliza dhe përbërës të qelizave, prandaj personat e infektuar, të ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit, zhvillojnë simptoma më të rënda që lidhen me frymëmarrjen si pasoj e pranisë së SARS-CoV-2. Kjo shkakton forma më të rënda të COVID-19, si dhe një numër më të lartë vdekjesh.

Ekspozimi afatgjatë ndaj emetimeve të tymrave të dëmshme rrit rrezikun e prekjes nga sëmundje akute dhe kronike, kryesisht ato që prekin sistemin respirator. Si rezultat i funksionit të tij të cunguar, infeksionet priren të kenë një ndikim më të madh, përfshirë atë të shkaktuar nga koronavirusi (SARS-CoV-2).

Numri i provave dhe studimeve shkencore mbi korrelacionin midis ndotjes së ajrit dhe COVID-19 po rritet, por kanë ende disa kufizime që duhet të merren parasysh, veçanërisht fakti që nuk është kryer asnjë studim specifik në lidhje me Rajonin e Ballkanit Perëndimor. Ne kemi nevojë për studime mjedisore dhe epidemiologjike mbi lidhjet midis ndotjes së ajrit dhe COVID-19 në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Ato duhet të planifikohen dhe të implementohen me saktësi, në mënyrë që të përftojmë konkluzione dhe rekomandime adekuate për masat që duhen ndërmarrë.

Studimet e deritanishme tregojnë se ndotja e ajrit shkakton rritje të numrit të vdekjeve tek peronat e prekur nga COVID-19 – me 15% në nivel global, dhe me 19% në Europë. Për më tepër, është vënë re se një rritje prej 1 mikrogram për metër kub në përqendrimin e grimcave të ngurta, gjithashtu rrit vdekshmërinë e COVID-19 me 11%.

Brishtësia e sistemeve të kujdesit shëndetësor në vendet e Ballkanit Perëndimor bëhet edhe më e dukshme kur problemit të ndotjes së ajrit i shtohet dhe pandemia e COVID-19. Në spitalet e të gjithë rajonit, disponueshmëria e respiratorëve dhe e shtretërve spitalorë është e papërshtatshme, dhe për vite me radhë jemi përballur me problemin e migrimit të punonjësve të kujdesit shëndetësor dhe numrit të mangët të stafit që punon në njësitë e kujdesit intensiv.

Me fushatën e “Ballkani i Bashkuar për Ajër të Pastër”, ne kërkojmë që vendimmarrësit të rrisin nivelin e pjesëmarrjes së përfaqësuesve të sektorit të kujdesit shëndetësor në proceset e vendimmarrjes, në mënyrë që të sigurojnë integrimin në kohë të masave të kujdesit shëndetësor në politikat që fokusohen në mbrojtjen e mjedisit. Përveç kësaj, është e nevojshme të përmirësohet efikasiteti i zbatimit të ligjit dhe vendimmarrjes në fushën e mbrojtjes së mjedisit, në mënyrë që të ketë përfitime më të mëdha shëndetësore dhe ekonomike për të gjithë qytetarët.

Ne besojmë se është e nevojshme të integrohen masat për përmirësimin e cilësisë së ajrit në politikat publike dhe planet e ndihmës për COVID-19, në përputhje me angazhimet e marra përsipër në kuadër të Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor, i cili u miratua nga të gjitha shtetet.

Për më shumë informacion mbi fushatën, mund të kontaktoni:

Kledisa Çela, Kordinatore Projektesh

Instituti për Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit

Sh.Avni Rustemi, Pall. Teuta Konstruksion,Tirane

Emai: kledisa.cela@hotmail.com

Njoftim për shtyp – Nisma Rajonale “Pema e Miqësisë” në Tiranë dhe kryeqytetet e tjera rajonale.

Tiranë, 30 Tetor 2020 – Instituti për Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit i është bashkuar nismës Rajonale “Pema e Miqësisë” të mbështetur nga Fondi Evropian për Ballkanin (European Fund for the Balkans (EFB)). Nisma “Pema e Miqësisë” konsiston në mbjelljen e 400 pemëve në të gjitha kryeqytetet e rajonit.

Ideja e realizimit të kësaj nisme është kompensimi i emetimeve të CO 2 të çliruara në atmosferë për shkak të transportit ajror pergjate vitit 2019. Qëllimi i nismës është të provojë se, duke marrë përgjegjësi individuale, mund të bëhet një ndryshim në nivelin lokal dhe rajonal. Mbjellja e pemëve u realizua ne të njëjtën kohë (30 Tetor) në Beograd, Shkup, Prishtinë, Tiranë, Podgoricë dhe Sarajevë. Në bashkëpunim me Bashkinë Tiranë, Agjencinë e Parqeve dhe Rekreacionit dhe me pjesëmarrjen e vullnetarëve u realizua mbjellja e 60 pemëve në Parkun e Madh të Liqenit të Tiranës.

“Ky aktivitet ka për qëllim kryesisht rritjen e ndërgjegjësimit të qytetarëve në rajon në lidhje me pasojat e veprimeve të tyre individuale në ndotjen e mjedisit. Për shkak të gjendja aktuale në të cilën ndodhen vendet e Ballkanit Perëndimor si rezultat i pandemisë Covid-19 ka ndikuar në përfshirjen e një numri më të ulët të qytetarëve në aktivitet, ndyshe nga ç’ishte parashikuar përgjatë planifikimit, por mesazhi kryesor qëndron i njëjtë.

Organizatorët kanë vendosur të ndërmarrin këtë nismë për të rritur gjithashtu ndërgjegjësimin për ndotjen e lartë të ajrit në vendet e rajonit:
“Vitin e kaluar, kryeqytetet në rajon u renditen në listat e qyteteve më të ndotura në botë dhe për këtë arsye është e rëndësishme të ndërmerren hapa të përbashkët dhe konkretë për të parandaluar që kjo gjëndje të vazhdojë. Mbjellja e pemëve është një nga kontributet me më rëndësi në këtë drejtim ”

Rëndësi të vecantë në realizimin e nismës “Pema e Miqësisë” ka pasur dhe bashkëpunimi midis organizatave lokale në 6 kryeqytet e rajonit të cilat iu bashkuan kësaj nisme:
For Clean and Pretty Sarajevo nga Sarajeva,
Instituti për Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit nga Tirana,
Sbunker nga Prishtina,
Skopje Smog Alarm, Air Care dhe Treebank nga Skopja,
OZON nga Podgorica,
Right to the City, The Forest Sings dhe Streets for Cyclists nga Beogradi

Deklaratë për shtyp
Në Europë, 104 milion njerëz nuk mund të gjejnë rehati në shtëpi gjatë verës, pa folur për Mesdheun, ku vala e të nxehtit është më e shpeshtë dhe e fuqishme. Varfëria energjitike shkakton shumë pamundësi për ata që vuajnë pasojat e saj: vështirësi ekonomike, pamundësi për të paguar faturat, veçim shoqëror madje edhe probleme me shëndetin. Fuqizimi i grave për të luftuar ndaj varfërisë energjitike në Mesdhe, kufizon ndikimin në shëndet e shoqëri si dhe pabarazinë gjinore, që janë dhe objektivat e vendosura nga 9 partnerët e projektit EmpowerMed. Ky projekt nis fushatën e komunikimit me nxjerrjen e faqes zyrtare dhe videos.

Gratë si shtyllë në luftën ndaj varfërisë energjitike në Mesdhe
Varfëria energjitike është situata në të cilën një familje nuk mund të kap minimumin e duhur të nivelit të konsumit të energjisë që të përballojë nevojat themelore. 57 milion vetë në Europë janë të prekur, sidomos gratë. Projekti EmpowerMed synon të trajtojë pabarazinë gjinore duke përmirësuar kushtet e jetesës të më shumë se 10,000 njerëzve, 60% e të cilëve janë gra.

Prani e lartë e varfërisë energjitike në zonat bregdetare të Mesdheut
Vendet e Mesdheut nuk janë më vulnerabël ndaj varfërisë energjitike vetëm nga vala e të nxehtit. Këto vende përballen me çështje si mungesa e izolimit të ndërtesave, mungesa e sistemit qendror të ngrohjes, kosto të larta për ngrohjen dhe ftohjen, strehim i papërballueshëm, punë të dorës së dytë, që çojnë në pasiguri dhe numër të lartë të të ashtuquajturve punëtorë të varfër.

Projekti europian EmpowerMed do të ofrojë ndihmë për më të prekurit
Ndaj këtij realiteti, projekti europian EmpowerMed u hartua për të trajtuar varfërinë energjitike në Mesdhe me vëmendjen te gratë. Projekti do të ofrojë vizita në shtëpi dhe instalim falas të pajisjeve për kursim energjie. Mbledhje kolektive dhe tryeza pune të tipit ‘bëje vetë’ do të aftësojnë njerëzit në përmirësimin e mirëqenies në shtëpitë dhe bashkësitë e tyre. Përveç trajtimit praktik të varfërisë energjitike, projekti do të ofrojë rekomandime politike në nivel sistematik. Ky projekt 4-vjeçar ka bërë së bashku 9 partnerë nga 7 vende evropiane (Shqipëri, Kroaci, Spanjë, Francë, Gjermani, Itali, Slloveni) për të fuqizuar mbi 4,200 familje të prekura nga varfëria energjitike.

Faqja zyrtare dhe video e projektit EmpowerMed paraqesin synimin e tij.

Video e projektit EmpowerMed thekson sfidat dhe aktivitetet e projektit, si dhe ndikimin e pritur. Video gjendet në këtë link:
http://www.youtube.com/watch?v=Nv_pT7CGsRs
Adresa e faqes zyrtare ështëempowermed.eu. Ajo hedh dritë mbi sfidat dhe zhvillimet në luftën ndaj varfërisë energjitike.
Të rejat nga projekti EmpowerMed mund t‘i ndiqni dhe në mediat sociale: Facebook (Empowermed.eu) dhe Twitter (@EmpowerMed.eu).

Kontakti për shtypin
Arion Sauku
arion.sauku@milieukontakt.org
Ekspert Mjedisi dhe Planifikues Urban

Web site http://www.empowermed.eu / Facebook Empowermed.eu / Twitter@EmpowerMed.eu